Havacılıkta Tedarik Krizi 11 Milyar Dolarlık Maliyet Yükledi
Uçak ve motor sıkıntıları, bakım sorunlarıyla birleşince havayollarına 11 milyar dolardan fazla maliyet yüklendi. 2026’da kârlılık sabit kalacak.
TEDARİK ZİNCİRİ SORUNLARI SEKTÖRÜ SARSTI
Havacılık sektörünün tedarik zinciri üzerindeki yoğun baskı, uçak teslimatlarını hâlâ COVID öncesinin yüzde 30 altında tutuyor. 2018-2025 döneminde zamanında teslim edilmeyen uçak sayısı 5 bin 340 olarak kayıtlara geçti. Böylece birikmiş uçak siparişleri rekor seviyeye çıkarak 17 bini aştı.
Motor arızaları ve bakım sorunları, yüzlerce uçağın yere inmesine neden oldu ve havayolları kapasitelerinin altında hizmet vermek zorunda kaldı.
MALİYETLER DİRENCİNİ KIRAMIYOR
Tedarik zinciri sorunları, sektörde beklenen yakıt tasarruflarını geciktirdi. Daha eski ve verimsiz uçaklarla operasyon yapılması, bakım maliyetlerini artırdı. IATA’nın verilerine göre 2025’te havayolları:
4,2 milyar dolarlık gecikmiş yakıt tasarrufu
3,1 milyar dolarlık bakım maliyeti
2,6 milyar dolarlık motor kiralama
1,4 milyar dolarlık yedek parça envanteri harcaması
toplamda 11 milyar dolarlık ek maliyetle karşı karşıya kaldı.
TEDARİK ZİNCİRİNİN TEMEL SORUNLARI
Oliver Wyman’ın IATA işbirliğiyle hazırladığı rapora göre günümüz tedarik zinciri problemleri üç ana faktörden kaynaklanıyor:
Havacılık modelindeki yapısal zayıflık
Kırılgan tedarik ağları
Kalifiye iş gücü eksikliği
Bu üç faktör, uçak bulunabilirliğini azaltıyor, bakım sürelerini uzatıyor ve sektör genelinde maliyetleri yükseltiyor.
2026’DA KÂRLILIKTA SABİTLİK BEKLENİYOR
IATA Genel Direktörü Willie Walsh, havayolu kârlılığının 2026’da %3,9 net marj ile stabilize olacağını açıkladı. Toplam net kârın 41 milyar dolara ulaşması bekleniyor, ancak yolcu başına kâr 7,90 dolar seviyesinde sabit kalacak.
Faaliyet kârının 72,8 milyar dolara, net faaliyet marjının %6,9’a yükselmesi, toplam sektör gelirlerinin ise 1,053 trilyon dolara ulaşması öngörülüyor.
UÇAKLAR VE YOLCU DOLULUĞU
Uçak doluluk oranlarının tedarik zinciri problemleri nedeniyle rekor seviyelere ulaşması bekleniyor. 2026’da uçaklar ortalama %83,8 dolulukla hizmet verecek. Yolcu sayısı 5,2 milyara çıkarak 2025’e göre %4,4 artacak. Kargo hacmi ise %2,4 artışla 71,6 milyon tona ulaşacak.
YAN HİZMETLER VE BİLET GELİRLERİ
Yan hizmet gelirleri %5,5 artarak 145 milyar dolara çıkacak. Kargo gelirleri ise 158 milyar dolara ulaşacak. Yolcu bileti gelirlerinin 751 milyar dolara yükselmesi bekleniyor.
HARCAMALARIN ÖNÜNDEKİ ENGEL
Willie Walsh, havayollarının sermaye maliyetini karşılayacak kazanç elde edememesinin sürdürülebilir bir sorun olduğuna dikkat çekti. iPhone kılıfı satanların, havayollarının bir yolcu taşıyarak kazandığı 7,90 dolardan daha fazla kazandığını belirtti.
Havacılık sektörü, küresel ekonominin %4’ünü oluşturuyor ve 87 milyon kişiye istihdam sağlıyor. Ancak sektörün değer zinciri kârlılığının yeniden dengelenmesi gerekiyor.
