Şanlıurfa ve Bölge Tarımı Kritik Eşiğe Geldi!
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde hububat ekimleri artık Ekim yerine Kasım sonu–Aralık ayına kayıyor. Bu gecikme, son 30 yılın ortalamalarıyla kıyaslandığında 30–45 gün olarak hesaplanıyor. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün 2023–2025 tarımsal iklim analizleri, bu değişimin iklim krizinden kaynaklandığını ortaya koyuyor.
Yağış Azalması ve Kuraklık Riski
MGM’nin 2024 Standart Yağış İndeksi raporuna göre Şanlıurfa’da 2024–2025 tarım yılı yağış toplamı 158 mm, uzun yıllar ortalaması ise 430 mm. Bölgedeki yağışlar uzun yıllar ortalamasının %50–60 altında gerçekleşti.
Sıcaklık Artışı Tahılları Zorluyor
2025 Nisan ayı Türkiye genelinde ortalama sıcaklık +2,1 °C, Güneydoğu Anadolu’da ise +2,5–3,0 °C olarak ölçüldü. Nisan ayında 20 günün 12’sinde sıcaklık 30 °C’nin üzerine çıktı, bu durum tahılların başaklanma döneminde ciddi stres oluşturdu.
Verim Kaybı Riski Yükseliyor
Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin değerlendirmesine göre: buğdayda %20–30, arpada %25’e kadar, kıraç alanlarda ise %60’a kadar verim kaybı bekleniyor.
Yağışlı Gün Sayısı Azaldı
Şanlıurfa, Mardin, Diyarbakır ve Batman’da yıllık yağışlı gün sayısı 10–15 gün azaldı. Bu durum, çıkış, kardeşlenme ve boylanma dönemlerinde kritik su eksikliğine yol açıyor.
Çiftçiler Alarm Veriyor
Bölgedeki ziraat odaları ve üretici birlikleri, son 50 yılın en kurak tarım sezonunun yaşandığını bildiriyor. TARSİM kapsamı dışında kalan üreticiler için ekonomik risk %50’nin üzerinde.
Kamuoyuna Çağrı: Acil Önlem Şart
Sürdürülebilir Su Yönetimi: Basınçlı sulama sistemleriyle %35 su tasarrufu, kapalı kanallarla buharlaşma kaybı %20 azalabilir. Yeraltı su seviyeleri son 10 yılda 3–7 metre düştü.
Toprak Koruma Uygulamaları: Anız yakımının yasaklanması ve denetimi, malç uygulamalarıyla %15–20 nem tasarrufu, nadas alanlarının azaltılması ve alternatif ürünlere geçiş destekleri şart.
Çiftçiye Eğitim ve Destek: Erken uyarı sistemleri, iklim riskine karşı bölgesel destek paketleri, TARSİM’in hububat özelinde kuraklık teminatının genişletilmesi gerekiyor.
İklim Uyumlu Tarım Politikaları: Kuraklığa dayanıklı çeşitler geliştirilmesi, tarla su verimi izleme sistemleri ve bölgesel tarım planlaması yapılmalı.
Prof. Dr. Ali Rıza Öztürkmen (Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi, TEMA Vakfı Şanlıurfa İl Temsilcisi) iklim krizinin hububat üretimini ciddi şekilde etkilediğini ve acil önlem alınmadığı takdirde %30’a varan verim kaybının kaçınılmaz olduğunu vurguluyor.
